‘Je kunt dit een bejaardenhuis 2.0 noemen’.

‘Dit’ is het eerste zorgbuurthuis in Nederland en ik zit aan tafel met Marie-Therese Janssen, voorzitter van stichting ’t Hageltje, de naam van het zorgbuurthuis. Het staat in Oss, in de wijk Schadewijk. Een typische jaren ’50 wijk met ruim 10.000 bewoners waarvan ongeveer een-vijfde boven de 65. Het nieuwe complex is een paar maanden geleden opgeleverd, aan de tuin wordt nog volop gewerkt, de huiskamer met keuken is al ingericht en het ziet er gezellig uit.

Wat maakt dit voormalige schoolgebouw met twee verdiepingen zo bijzonder? Is het inderdaad een bejaardenhuis 2.0, waarmee het gat tussen thuis wonen en het verpleeghuis gedicht gaat worden? Want de zorgen zijn groot. Ouderen moeten en willen ook graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. En dat ‘thuis’ hoeft niet persé in het te groot geworden huis, dat kan ook in de eigen wijk, waar mensen al jaren wonen en een sociaal netwerk hebben.

SP-initiatief

En daar komt het zorgbuurthuis in beeld. Het is een initiatief van SP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Lilian Marijnesse, geboren en getogen in Oss. In 2018 diende ze de initiatiefnota ‘Zorgbuurthuizen’ in. Een zorgbuurthuis is een kleinschalige plek om oud te worden in de buurt waar je woont, met de zorg en ondersteuning die je nodig hebt en een inloopfunctie voor de buurt zodat het vertrouwde blijft.

‘Het idee werd in de Kamer omarmd maar verder gebeurde er niets mee’, constateert Marie-Therese fijntjes. Ze is gemeenteraadslid voor de SP in Oss, kent het reilen en zeilen van de politiek en heeft een uitgebreid netwerk. Toen zich in 2019 de gelegenheid voordeed om in Oss zélf aan de slag te gaan met de bouw van een zorgbuurthuis, was ze er als eerste bij. Want ook de gemeenteraad in Oss was positief over het plan, incluis wethouder van Kessel (VVD) met zorg, Wmo en welzijn in zijn portefeuille.

‘Eigenlijk ging het toen snel’, vertelt Janssen. ‘Met vijf mensen hebben we de eerste opzet gedaan. Toen de plannen redelijk compleet op papier stonden, zijn we een stichting geworden om het officieel te maken en de uitvoering vorm te geven. En ook om het in eigen hand te kunnen houden’.

In drie jaar is het plan voor een zorgbuurthuis gerealiseerd, terwijl er gemiddeld 7,5 jaar voor staat. ‘We zijn allemaal doeners en overtuigd van het concept, zonder er winst op te hoeven maken’, vertelt Marie-Therese. ‘We hebben vanaf het begin af aan iemand van de wijkraad erbij gevraagd. Het zorgbuurthuis is namelijk ook van de wijk. Hier kun je als wijkbewoner een kopje koffie komen drinken met je vroegere buurman of komen eten of meehelpen’.

Het kleinschalige beschouwt ze als belangrijkste element. ‘Iedereen heeft een appartement met een woon/keukengedeelte, een slaapkamer en een badkamer. We noemen het bejaardenhuis 2.0 omdat mensen hier niet door lange gangen hoeven te lopen. Ze zijn zo in de gemeenschappelijke ruimte en de tuin met de lift of met de trap. De twee vaste zorgmedewerkers van Interzorg zijn dagelijks aanwezig en bekijken per dag hoe ze uitvoering geven aan de zorgvraag van die dag. Voor de bewoners en hun familie dus altijd een bekend gezicht dat snel te vinden is. En we hebben 0,5 fte voor een activiteitenbegeleider, dat is ook belangrijk’.

Rol gemeente Oss

Het zorgbuurthuis is officieel in maart opgeleverd – projectontwikkelaar Ton Kemkens van Patrimonium tekende ervoor – en inmiddels zijn 11 van de 14-15 appartementen bezet. ‘Er zijn zowel appartementen voor echtparen als alleenstaande ouderen. Misschien komt er ook een huismeester in één van de appartementen wonen’, vertelt Janssen. ‘Daarover zijn we nog in gesprek met een organisatie in de buurt’.

De te leveren zorg was een aandachtspunt en de gemeente Oss speelde hierin een belangrijke rol.  ‘Werken met één thuiszorgorganisatie had de voorkeur’, vertelt Janssen, ‘zodat er niet iedere dag -tig verschillende autootjes van -tig verschillende organisaties langskomen. Dat is gelukt met Interzorg. En we maken gebruik van een alternatieve financiering van Wmo-functies, zoals dagbesteding. De financiering is niet gebaseerd op de behoefte van het individu, maar op drempelloze deelname (geen indicatie) van de doelgroep met het doel om geïndiceerde Wmo-zorg te voorkomen of uit te stellen. Met de gemeente Oss hebben we de afspraak dat we drie jaar de tijd hebben om te laten zien dat een alternatieve besteding van Wmo-gelden, zoals aan de ontmoetingsruimte en dagbesteding, goed besteed is en preventief werkt’.

Kan ie rikken?

En de bewoners, wat vinden zij ervan? De gemiddelde leeftijd van de huidige bewoners is 75 jaar en er woont een doorsnede van senioren, ook die met licht geheugenverlies en gedragsproblemen. De appartementen moesten betaalbaar zijn voor mensen uit de wijk, daarom zijn de huren laag en kunnen bewoners woontoeslag aanvragen.

Niet iedereen komt uit de wijk, maar dat is geen probleem. Oss is klein, je kent elkaar al snel via, via. ‘De eerste vraag is altijd: kan ie rikken’, vertelt Janssen.

Ik mag een kijkje nemen in het appartement van meneer van Hinthum. Meneer komt wel uit de Schadewijk, hij loopt nog graag naar de winkels die op loopafstand zijn. Zijn appartement met balkonnetje is door zijn kinderen ingericht. Hij woont er pas kort maar heeft het al goed naar zijn zin.  ‘Ik kan naar beneden als ik behoefte heb aan een praatje of koffie’.

‘Gezelligheid en aanspraak, dat is wat de nieuwe bewoners noemen’, vertelt Marie-Therese. ‘Ze zien vertrouwde gezichten, er komen mensen uit de wijk over de vloer. Ze maken nog steeds onderdeel uit van het leven in de wijk’.

Werkt preventie?

Is het zorgbuurthuis hét concept voor de toekomst? Betekent de komst van het zorgbuurthuis de terugkeer van het bejaardenhuis, maar dan in een modern jasje?

De achterliggende vraag is: werkt preventie? Heeft deze manier van wonen in de wijk zo’n positief effect op bewoners dat ze daardoor langer in goede gezondheid zelfstandig kunnen blijven wonen? Stelt het opname in het verpleeghuis uit? Het wordt onderzocht door studenten van de HAN samen met Interzorg. Ook huisarts en promovendus Jeffrey Bouwmeester is betrokken. Hij onderzoekt hoe inwoners die een initiatief opzetten omtrent gezondheid met zorgverleners kunnen samenwerken.

Het oogt veelbelovend. Omdat de initiatiefnemers van het eerste uur goed samenwerken, een groot netwerk hebben en vooral een visie op de toekomst en een hart voor ouderen. Volg de voortgang op Zorgbuurthuis t Hageltje

Deze blog is geschreven door José van Berkum, ze woonde tot haar achttiende in Oss en komt er nog regelmatig. Ze is publiciste en adviseur op het gebied van wonen, welzijn & technologie van senioren. Meer blogs lezen? Abonneer je dan gratis op deze blogsite. Voor contact: 0613883560 of j.vanberkum@planet.nl