De eHealthmonitor 2016 is onlangs verschenen, met de stand van het land op het gebied van digitale zorgtechnologie.  Met deze keer eindelijk méér aandacht voor maatschappelijke factoren dan voor de techniek. Meer dan afgelopen jaren staat nu de gebruiker centraal zoals de specialist, huisarts, verpleegkundige of de cliënt of patiënt.  Wat stimuleert of weerhoudt hen ervan gebruik te maken van de mogelijkheden om bijvoorbeeld online een herhaalrecept aan te vragen, gebruik te maken van beeldzorgcontact, een videoconsult, het eigen medisch dossier in te zien of als zorgprofessional met andere zorginstellingen digitaal gegevens uit te wisselen? Welke factoren – anders dan technisch of financieel – spelen een rol?

Weerstand en behoefte aan voorlichting

Communicatie -of een gebrek daaraan- speelt een belangrijke rol. Dat valt te lezen als managers en zorgverleners vertellen wat zij ervaren als hulpmiddel of belemmering om eHealth gemakkelijker toe te passen.

‘… ervaren managers in de care  weerstand onder het personeel als een belangrijke belemmering… ‘

‘…er is behoefte aan nascholing, aan voorlichting ..’

‘.. in het implementatieproces is het belangrijk medewerkers te betrekken en ambassadeurs te vinden..’

‘..resultaten moeten zichtbaar gemaakt worden…’

Niet alle weerstand is ook echte weerstand, het verzet van mensen als ze wat ‘van boven’ moeten. Mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. Dan is het betrekken van medewerkers, het vertellen over het hoe en waarom, het zichtbaar maken,  kortom op een professionele, gestructureerde  manier de interne communicatie ter hand nemen, een kritische succesfactor.

Patiënten nauwelijks op de hoogte

Nederland staat in de top 3 van landen wat ICT-gebruik betreft. Toch is dit vanzelfsprekend digitaal gedrag in de zorg nauwelijks terug te zien.  Mooi te zien in de infographics is het verschil tussen aanbod van digitale zorg en het gebruik ervan. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat de meeste Nederlanders nog niet goed weten wat er online mogelijk is bij hun huisarts of specialist. Het gebruik van een e-consult of het online aanvragen van herhaalrecepten is nog lang geen gemeengoed. Desgevraagd zeggen patiënten dat zorgverleners er hun niet op gewezen hebben. Ook hier lijkt communicatie een bepalende rol te spelen. Alleen het gebruik van de medicijndispenser neemt toe. Wat ongetwijfeld  te maken heeft met professionele communicatie hierover van de producent.

eHealthgebruik neemt langzaam maar zeker toe. Er zijn nog grote slagen te maken. Minister Schippers bepleit een vrijwillig, maar niet vrijblijvend overleg om systemen op elkaar aan te sluiten. Dat waarborgt vooral de technische toepassing. De menselijke toepassing, het accepteren en gebruik, heeft te maken met aandacht voor communicatie. Langzaam kruipend van techniek en systemen naar aandacht voor de omgeving, komt de monitor van 2017 hopelijk met  aandacht voor de interactie, de uitwisseling, communicatie tussen de deelnemers.

Dit blog is geschreven door drs. José van Berkum (www.vbcom.nl). Zij is communicatie-wetenschapper en – adviseur verandercommunicatie, in relatie met nieuwe technologie.