Is digitaal het nieuwe normaal?

Wél als het aan staatssecretaris Knops ligt. In zijn kamerbrief over digitale inclusie licht hij toe hoe hij ervoor gaat zorgen dat de 2,5 miljoen Nederlanders die moeite hebben met de digitale samenleving erbij gaan horen.

De komende jaren wil hij digitale diensten voor iedereen gemakkelijk maken, mensen helpen met digitalisering om te gaan, uitleggen wat de gevolgen van digitalisering zijn en samenwerken met bedrijven en andere organisaties.

Impliciet uitgangspunt in deze Kamerbrief is dat iedere Nederlander ook wil en kan deelnemen aan de digitale samenleving. En daar heb ik mijn twijfels bij.

Digibeet tegen wil en dank

Niet iedereen kan meedoen, ook al zou hij of zij dat willen. Want wie zijn die mensen die niet begrijpen of kunnen lezen wat er staat op die websites van de overheid. De mensen die geen internet, tablet of smartphone hebben en daarom steeds moeilijk aan hun informatie komen? Die niet weten hoe je digitaal meedoet? Wie leeft er achter die abstracte en lege bewoordingen?

Concreet gaat het in ieder geval om de volgende mensen: mensen met een licht verstandelijke beperking, blinden en slechtzienden, dak- en thuislozen, oudere migranten en 75 – plussers . Samen vormen ze een grote en diverse groep die digitaal niet mee kan of wil.

Zij staan door hun beperking, situatie, achtergrond en/of leeftijd al op achterstand in onze maatschappij en raken door de toenemende digitalisering alleen maar verder achterop. En dat is al jarenlang bekend.

In 2015 zond Zembla de documentaire ‘Liesbeth kan het niet meer volgen’ uit, over de groeiende groep jongeren met een licht verstandelijk beperking. Zij vormen een groot gedeelte van de 2,5 miljoen Nederlanders die het niet meer bij kan benen. Ze willen wel meedoen, maar kunnen ook maar zoveel leren als hun beperking dat toelaat.

En dan de grote groep oudere migranten, uit Turkije, Marokko, Indonesië en Suriname. Ze kwamen naar Nederland, vaak zonder in eigen land onderwijs te hebben gevolgd. Ondanks al hun jaren in Nederland kunnen veel oudere migranten nauwelijks of niet lezen of schrijven: ze zijn laaggeletterd of analfabeet. Omdat ze als groep niet zichtbaar zijn in de statistieken, kan de overheid al jarenlang wegkijken.

Dan een derde grote groep die moeite heeft met de digitalisering of nog nooit internet heeft gebruikt: de 75 – plusser. Nederlandse ouderen staan in de Europese top-3 als het om internetgebruik gaat. Ze mailen, kopen, zoeken informatie en onderhouden contact met familie en vrienden. Internetgebruik vergroot hun wereld en maakt het leven gemakkelijker Echter: 1,2 miljoen senioren, met name 75-plussers,  hebben geen internetaansluiting en seniorenorganisatie KBO-PCOB onderzocht waarom dat is.

Keuze uit analoog of digitaal

Niet iedereen wil of kan meedoen in de digitale samenleving, zoveel is duidelijk. En dat zal in de toekomst niet anders zijn. Daarom is het goed dat het probleem op tafel ligt. En dat de overheid zelf haar verantwoordelijkheid neemt door haar eigen informatie begrijpelijker en toegankelijker te maken. En kennis over goede en succesvolle initiatieven te delen en belangenorganisaties te faciliteren met geoormerkt geld. Dan zal blijken of de aanpak zoals geschetst inderdaad leidt tot digitale inclusie.

Tot die tijd lijkt het me vooral een kwestie van fatsoenlijk en democratisch bestuur om mensen de keuze te geven digitaal of analoog mee te doen en gebruik te kunnen maken van overheidsdiensten en – producten.

Deze blog is geschreven door drs. J. (José) van Berkum. Als zelfstandig publicist en (communicatie) adviseur is ze gespecialiseerd in wonen, welzijn & technologie van senioren. Volg haar op LI en FB: José van Berkum | LinkedIn en Anciano | Facebook