Meneer van Berkum krijgt les van zijn neef.

Eenzaamheid en ouderen, het onderwerp is me welbekend. Ruim tien jaar geleden liep ik stage bij de GGZ, afdeling preventie. Ik had al wel mijn master Communicatiewetenschap, maar psychologie was ooit mijn eerste liefde en ik wilde daarin alsnog ook afstuderen. Stage dus, bij een beleidsmedewerker ouderen.

Eenzaamheid en ouderen was ook tien jaar geleden al een thema en daarmee onderdeel van mijn werkzaamheden. Inlezen dus, om mee te beginnen.

Wat ik me van de bestaande literatuur hierover herinner is vooral dat de enige werkende interventie het internet was. Omdat dat mij vooral heel contra-intuïtief voorkwam, heb ik dat altijd onthouden. Het internet!? Niet de koffie-ochtenden, de georganiseerde bijeenkomsten en andere goedbedoelde welzijnsinitiatieven hadden succes. Nee, het gebruik van het internet, het kunnen mailen met anderen, dat zorgde voor minder eenzaamheid (noot voor de lezer: er was nog geen Facebook of Whatsapp toen).

Digitaal contact is ook contact

De relatie ouderen en internet bleef me intrigeren, vooral toen het internet meer populair en gebruikt werd. Mijn tocht naar internationaal wetenschappelijk onderzoek naar de relatie ouderen-internet-eenzaamheid was destijds nieuw en leidde daarom tot de vraag of ik een artikel daarover wilde schrijven. En wel in Geron, tijdschrift over ouder worden & samenleving. Het perfecte platform daarvoor. Mijn artikel verscheen  op 5 augustus 2014 en de titel luidde “Digitaal contact is ook contact” . Gemeenschappelijke noemer uit diverse studies was dat ouderen door digitaal contact – als aanvulling op persoonlijk en telefonisch contact – zich minder eenzaam voelden. Of ze zelfstandig woonden of in een verzorgingshuis maakte niet uit. Ouderen – aan huis gebonden, nog mobiel, familie en vrienden veraf of niet – het maakte niet uit. De uitkomst was voor iedereen gelijk, namelijk ze konden zelf contact onderhouden via de mail. Ze konden meedoen en hoorden er weer bij. Wat een genot voor hen! En achteraf gezien zo vanzelfsprekend.

Gelukkig is wetenschappelijk onderzoek naar internetgebruik door ouderen sterk gegroeid. Afgelopen jaar nog verschenen de resultaten van een mooi onderzoek van onze zuiderburen. Het project heet ONLINE buurten en had de bedoeling sociale relaties van ouderen te versterken. En daarmee eenzaamheid voor te zijn en/of te verminderen.

Inmiddels weet iedereen die beroepshalve geïnteresseerd is in eenzaamheid dat internetgebruik ouderen goed doet. Sterker nog: het zou me niet verbazen als het nog steeds de enige werkende interventie tegen eenzaamheid is. Ik zie het ook terug in mijn eigen omgeving, mijn ultieme toetssteen. Mijn 83-jarige buurvrouw die onlangs een smartphone heeft aangeschaft, mijn schoonvader van 92 die een nieuwe, snellere computer heeft waarmee hij kan mailen.

Seniorvriendelijk denken

En nu komt Hugo de Jonge (ministerie van VWS) met zijn aanpak van eenzaamheid. Hij wil (onder andere) alle ouderen van 75 jaar en ouder eenmaal per jaar bezoeken. Om eenzaamheid bespreekbaar te maken. En er wat aan te doen. Ouderen zelf schoten het plan meteen af: geldverspilling, bezigheidstherapie voor ambtenaren, ons neerzetten als ziek, zwak en misselijk…

Ik vind het vooral schokkend dat de overheid zich ongevraagd en ongewenst achter de voordeur probeert te wurmen. Terwijl er zoveel andere manieren zijn om ouderen te ondersteunen in hun leven, hun wijk. En om daarmee te helpen eenzaamheid te voorkomen of te verzachten.

Behalve het stimuleren van internetgebruik kan een gemeente ervoor zorgen wijken seniorvriendelijk in te richten, zodat ook minder mobiele ouderen naar buiten kunnen. En kan ze, samen met corporaties en zorginstellingen, zorgen voor geschikte seniorenwoningen. Een goed aanbod aan zorg. Mogelijkheden scheppen voor zinvolle invulling van de tijd, goed openbaar vervoer, respectvolle omgang, zorgen voor participatie. Een seniorvriendelijke stad, met een beleid dat ouderen echt ziet en er rekening mee houdt. Dát is een taak die de overheid past. Niet ongepast gluren achter de voordeur en stereotyperen van ouderen.  Want de meeste 75+ers zijn niet ziek, zwak en eenzaam maar hebben levenservaring en relativeringsvermogen. En vooral een hekel aan gebakken lucht.

Deze blog is geschreven door José van Berkum, publicist en adviseur op het gebied van wonen, welzijn & technologie van senioren.  Voor contact: mail naar j.vanberkum@planet.nl, bel: 0613883560 of word gratis lid van deze blogsite om op de hoogte te blijven. Volg haar op LinkedIn of Facebook.