“Gaat u maar voor, ik heb zo’n volle kar.” “Dank je, dametje. Zozo, jij zit zeker in de jonge kinderen?” De oudere heer voor me in de supermarkt kijkt terloops even in mijn wagen. “Ga je vanavond chili maken? Da’s lekker hoor, moet je eens proberen.”

De heer vertelde dat zijn vrouw een paar jaar terug was overleden. Zelf had hij altijd in de bouw gewerkt en nog nooit ook maar een maaltijd klaargemaakt. Dat was even omschakelen geweest. Eerst kookten de buurvrouw en zijn dochter nog wel eens voor hem, of hij ging eten in de gemeenschappelijke ruimte bij de flat waar hij woonde. Totdat hij een keer ’s avonds aan tafel zat met een kliekje van de vorige dag en zichzelf als het ware zag zitten. “En toen vond ik het toch wel treurig dat ik zo afhankelijk was geraakt van anderen.”

Zelf gaan koken was niet zonder problemen verlopen. Hij had zich gebrand aan pannen, de aardappelen kookten steeds over en het vlees was zwart of taai. Maar hij had volgehouden en had er zelfs plezier in gekregen. Hij had een oud kookboek van zijn vrouw uit de kast genomen, zo vertelde hij, en daar achterin had zij recepten gekrabbeld. Een brok in zijn keel kreeg hij ervan, en het gevoel dat zij hem over de dood heen haar hand reikte, dat ze het sámen deden. Hij wist dat ze trots op hem zou zijn als ze het kon zien.

Er zijn veel verschillen tussen ouderen en hun voedingspatronen. De één gaat gezonder eten om maar zo lang mogelijk fit te blijven. De ander wil vooral genieten van die laatste jaren en maalt niet om een lik reuzel meer of minder.
Een oud onderzoek – alweer uit 1992 – beschrijft hoe gewoonten, inkomen en opleiding een rol spelen bij de manier waarop ouderen om gaan met hun maaltijden. Soms speelt ook vermindering van de hoeveelheid sociale contacten een rol, maar dat hoeft niet zonder meer te leiden tot slechtere eetgewoonten. Vooral vaste gewoonten en gebruiken lijken een voorspeller te zijn van de manier waarop men om gaat met eten.

Veel ouderen in onze onderzoeksgroep beschouwen koken en eten als vaste activiteiten in hun dagelijkse routine: maaltijden brengen structuur aan in de tijd. De traditie van eerdere levensfasen wordt op deze manier voortgezet. (1)

“Ouderen willen naar eigen inzicht koken en eten, op de manier die ze in een lang leven hebben venvorven. Zelf zorgen voor de maaltijd behoort tot de laatste verantwoordelijkheden die veel ouderen uit handen willen geven.” (2)

De heer rekende zijn stukje zalm en zijn crème fraîche af. “Ja, weet je, als je jezelf niet kietelt is er echt niemand anders hoor, die dat doet. Ik kan ook gewoon een boterham smeren en er een ei bij bakken. Maar dat is geen avondeten.”

Het zette mij aan het denken over gezonde voeding. Wat is jouw tip om ouderen gezond én gezellig te laten eten?

(1) (2) Ouderen over eten en gezondheid, in: Medische Antropologie 4 (1). A. van Otterloo & H. Gerritsen