“Je laatste wens. Over de Kliffen van Moher spugen,” zei Meg met een lichte trilling in haar stem. “Wat betekent dat nou weer?”
“Precies dat,”antwoordde Lowrie terwijl hij de korte pook in zijn vijfde versnelling duwde. “Net als in het liedje.” – Eoin Colfer, The Wish List

Het is een scène die me altijd is bijgebleven; een oude man die de kracht van een jong meisje nodig heeft om de kliffen van Moher te beklimmen om daar over de rand te spugen. Alles in het 47-verzen tellende lied dat beschrijft wat je als man gedaan moet hebben, heeft hij gedaan. Behalve spugen over de rand van die klif.

Hoewel Meg en Lowrie karakters zijn uit een kinderboek, is het een verschijnsel dat veel mensen kennen en dat steeds prangender wordt naarmate de jaren voorbij glijden. Wie heeft er niet nog wensen en verlangens, dingen die je altijd nog had willen doen en plaatsen die je graag nog wilde zien?

Nu we leven in een tijd waarin we steeds ouder worden en we steeds meer bewuste keuzes kunnen maken over hoe we ons leven indelen, komt ook de vraag vaker op of we ons leven wel helemaal geleefd hebben. Hebben we alles gedaan wat we konden of wilden doen? Soms ligt daarbij het gevaar op de loer dat we ontevreden of teleurgesteld raken over onze keuzes, omdat we al terugkijkend niet meer de dynamiek van ons leven zien. Misschien hadden we een cursus kunnen volgen toen we dat jaar thuis in de WW zaten. Of een mooie lange reis kunnen maken toen we nog jong waren en minder verplichtingen hadden. Terwijl we op het moment zelf niet zagen in wat voor situatie we ons bevonden en heel andere zaken onze aandacht en energie opeisten. Terugblikkend zien we pas het grotere plaatje.

De kunst zit hem in het accepteren en waarderen van het leven zoals je het hebt geleefd, en waarheen je door het leven zelf geleid bent. Acceptatie van je beperkte mogelijkheden om – ondanks alle managementgoeroes die het tegendeel beweren – het leven te sturen en dankbaar te zijn voor wat er wel op je pad kwam zorgt voor rust en ruimte om naar de toekomst te kijken. Want die toekomst is er zeker.

De tendens is dat we steeds langer leven en steeds langer fit blijven. Als oudere hebt je dus vaak meer tijd om met de energie en de kennis en ervaring die je hebt mooie dingen te doen. Of dat nu zorgen voor de kleinkinderen is, vrijwilligerswerk bij een daklozenopvang of eindelijk Rome bezoeken. Feit is dat deze fase in het leven – Jane Fonda reflecteerde er al eerder op – heel geschikt is om te kijken naar hoe je leven is gelopen en wat je belangrijk vindt. Je blik op het leven verandert met de jaren en zorgt er dan ook voor dat je andere keuzes maakt dan je vroeger misschien deed. En misschien kom je dan wel tot de conclusie dat alles wat er nog ontbreekt, het spugen over de rand van een klif is.

To have lived a life to the full,
A man must have broken every rule,
Slept in a ditch,
Married a witch.
To have lived his life to the full.

To appreciate life as much as you can,
You must kiss the sweetheart of another man,
Spit right over,
The Cliffs of Moher,
To appreciate life as much as you can.

Wat zijn de dingen die jouw cliënt of naaste nog graag wil doen? Heb je daar zicht op, en kun je dit voor hen of met hen organiseren?