Dinsdagochtend, half elf. De koffiekopjes worden voor een derde keer bijgevuld. Ongelukkige blikken alom. Na anderhalf uur vergaderen en steeds in kringetjes rond te blijven draaien is iedereen er wel klaar mee. Eén van de teamleden heft nog net niet zijn handen ten hemel als hij wanhopig uitspreekt wat iedereen denkt. “Ja, allemaal leuk en aardig dat we onze ouderen actiever willen krijgen, maar hóe dan?!”

In dit geval ging het niet om meer beweging – althans, niet fysiek. Het ging er om, de ouderen in dit verzorgingscentrum meer uit te dagen. De dames en heren werden best bezig gehouden – de bingo, het potje kaarten, het koffieuurtje: het was allemaal prima geregeld. Maar verplegende Marja vond het jammer dat meneer Van Dam niet aan iedereen kon vertellen wat hij haar vertelde als ze op zijn kamer was: de verhalen over zijn reizen als archeoloog en onderzoeker. Dus ging ze op zoek naar een manier om hem op een meer openbare praatstoel te krijgen.

Enfin, om een lang verhaal kort te maken: uiteindelijk ging de directie om. Ze wisten niet waarom, maar voelden dat het goed was om ouderen een andere rol te geven in hun centrum. Niet die van hulpbehoevende oudere die bezig gehouden moest worden, maar die van persoon-met-levenswijsheid die nog heel veel te brengen had. Maar hoe? Hoe? Hóe?!

Het antwoord is simpel. Door ouderen zelf te vragen wat ze kunnen en willen. Waarbij ‘simpel’ natuurlijk niet hetzelfde betekent als ‘gemakkelijk’. Niet alleen de verzorgenden moeten op een heel andere manier gaan kijken en werken; het is ook voor de ouderen zelf wel even wennen. Veel ouderen – en tja, dat is ook generatie- en gezondheidsgebonden – vinden het wel prima om niet meer veel te hoeven. Dat is ook helemaal geen probleem. Maar de ouderen met een twinkeling in hun ogen, diegenen die met verlangen of passie praten over wat hen bezig houdt – zij vinden het geweldig.

Zo’n proces ga je met elkaar aan op basis van cocreatie.

Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarin nieuwe oplossingen voor een idee of wens ontwikkeld worden door een groep mensen met diverse talenten en achtergronden. Het is een open, actief en creatief proces waarbij toegevoegde waarde gecreëerd wordt in samenwerking tussen idee-inbrengers, meedenkers, eindgebruikers en andere belanghebbenden. – OceanTree.nl

Cocreatie is dus het bedenken en uitwerken van een idee voor een nieuwe manier van werken of voor een product samen met de mensen die door de hele ‘lijn’ heen betrokken zijn. In dit geval gaat het dan vooral om de cliënt, de verzorgenden, artsen en mantelzorgers.
Voordelen van zo’n proces zijn onder andere de grote mate van draagvlak, een sterker groepsgevoel (‘community opbouwen’), snelle afstemming, een groter en meer relevant inzicht in situaties en een positieve relatie en band tussen de verschillende groepen binnen de ‘lijn’.

Door open gesprekken met medewerkers en cliënten te voeren krijg je al een beeld van de mogelijkheden om ouderen aan te spreken op hun kennis en kwaliteiten. Zij zijn immers degenen die het uiteindelijk moeten gaan doen. Afhankelijk van de grootte van je groep of team en of je eerst een voorzichtige pilot wil doen, of dat je direct met je hele organisatie wil overstappen op een andere manier van werken, richt je vervolgens je proces in. Dat doe je niet zo maar; er zijn een aantal belangrijke voorwaarden voor het inrichten van een cocreatieproces:

• Er is sprake van gelijkwaardigheid van de deelnemers;
• De verwachtingen t.o.v. de doelen en het proces worden goed afgestemd;
• Er is continuïteit in de groep en het proces;
• De groep heeft in zich alle talenten en achtergronden die nodig zijn voor de gewenste ontwikkeling;
• Wat vraagt om identificatie en soms om selectie van alle betrokkenen bij het cocreatieproces;
• Er wordt gehandeld op basis van wederkerigheid, openheid en vertrouwen;
• Integriteit van de deelnemers is vereist;
• Er is inspiratie en aanmoediging van de betrokkenen, er heerst een positieve sfeer;
• Er is een brede blik als het gaat om mogelijke uitkomsten zijn en het aandeel van de deelnemers daarin; en last but not least:
• De procesbegeleider weet waar hij of zij mee bezig is.

Driekwart jaar later. Marja en haar leidinggevende staan met een kopje koffie achter in de zaal. Ze glimlachen om meneer Van Dam, die vol gloed aan een groep studenten vertelt over zijn opgravingen in Egypte. De archeologen in opleiding maken aantekeningen zodat ze hun werkstuk over archeologie in historisch perspectief kunnen verlevendigen met zijn herinneringen. Van buiten komt geboor en gezaag van de vogelnestjes die gemaakt worden voor de landgoedeigenaar buiten de stad. “Hè bah,” hoor ik Marja geamuseerd zeggen, “ik heb mezelf wegbezuinigd…”

Marsha Buuron begeleidt de totstandkoming van (sociale) werkplaatsen, dagbesteding en buitenruimtes met processen waarin de doelgroep een actieve rol heeft. contact