‘Eén mevrouw kan heel mooi schilderen. Dat wist ze niet van zichzelf, omdat ze het nooit gedaan had. Daar word ik dan zo blij van’. Zeliha Yigit  is vanaf januari van dit jaar coördinator van de dagbesteding Zahet in Oss.  ‘Inmiddels vragen ze niet meer of de televisie aan mag’.

Twee middagen in de week komen gemiddeld acht Turkse ouderen naar Zahet/De Wereldbrug. Ze praten over een thema, zoals diabetes,  of ze schilderen, bakken cupcakes, koken samen. ‘Als ze iets nog nooit gedaan hebben, zoals schilderen of bakken, kost het me veel energie om ze mee te laten doen’,  vertelt Zeliha. ‘Ze kijken liever de kat uit de boom. Maar als ze na afloop trots laten zien wat ze gemaakt hebben, en vragen of we dat nog een keer doen, dan voel ik me zo goed. Dan is het alle energie waard geweest’.

Grijze gastarbeiders

In november staat het thema ‘internetgebruik’ centraal. Dat komt mooi uit, want ik kom bij De Wereldbrug op bezoek, omdat ik graag wil weten of Turkse ouderen wel digitaal zijn en meekunnen in de maatschappij. Nergens vind ik gegevens hierover. In CBS-cijfers over internetgebruik is niets te vinden over deze groeiende groep Turkse, en ook Marokkaanse en Surinaamse ouderen. En dat is raar. Vandaar mijn speurtocht die begint in mijn geboorteplaats Oss.

Oss telt op dit moment 90.000 mensen waarvan ongeveer 4.500 Turkse mannen en vrouwen. ‘Er is veel analfabetisme onder ouderen boven de zestig jaar’, vertelt Zeliha. ‘In Nederland heeft in principe iedereen leren lezen en schrijven, daarom kunnen ze ook mee in de maatschappij. Dat geldt niet voor Turkse ouderen. In Turkije hadden ze vaak een zwaar leven, moesten ze ploeteren om rond te komen. Er was geen tijd en geld voor school. En in Nederland hebben ze de kinderen opgevoed en zijn ze meer of minder geïntegreerd’.

Behalve analfabetisme speelt ook de sociale omgeving een rol. Veel voor de tv zitten en breien: dat is wat Turkse vrouwen doen in hun vrije tijd. Dat doen ze ook omdat ze niets anders te doen hebben of uit eenzaamheid.  ‘Zo’n 95% van de Turkse ouderen kijken naar het ochtendprogramma van Peter R. de Vries en Muga Anli. In het begin moest ik iedere keer de tv uitzetten. Nu zijn ze eraan gewend. Ik vind het belangrijk dat ze met elkaar praten of actief zijn’.

Ontstempelen

Ook het stempel van buitenaf werkt niet mee. Ze zijn oud tenslotte, en hoeven niets meer. ‘Dat stempel nemen ze zelf over. Ze denken dat ze ook niets meer kunnen, want ze zijn oud’. Deze cirkel probeert Zeliha te doorbreken door bijvoorbeeld over het internet te gaan praten. Het internet kennen ze nauwelijks, ze hebben geen idee ook wat ze eraan missen. ‘De afstand wordt steeds groter’, verzucht Zeliha. ‘Terwijl de meeste ouderen echt slim genoeg zijn om te kunnen leren. Whatsapp is wat dat betreft echt een uitvinding’.

Als ik vraag wat belangrijk is om Turkse ouderen wat digitaler te maken, antwoordt Zeliha:  ‘Het zou fijn zijn als er wat meer aanbod zou zijn op dit gebied. Dat er meer mogelijkheden zouden zijn om ze kennis te laten maken met de tablet of de smartphone. Want – net zoals Nederlandse ouderen – zijn ze ook bang om iets kapot te maken. En moeten ze niets van Engels hebben – Nederlands is al moeilijk’.

Deze blog is geschreven door drs. J. (José) van Berkum, publiciste en adviseur. Ze gespecialiseerd in welzijn, wonen en technologie van senioren. Volg haar op José van Berkum | LinkedIn en Anciano | Facebook