Af en toe ontploft deze blogsite. Normaal gesproken bezoeken ongeveer 7.000 á 8.000 mensen per jaar deze website (gemiddeld 10.000 views). Maar soms, zoals in mei 2013, is er opeens een geweldige toeloop. Het blog raakt dan kennelijk een gevoelige snaar. 

Zes op de tien ouderen tussen de 65 en 75 jaar zit al op internet. Vier op de tien dus niet. Ook de groeiende groep 75+ers lijkt de aansluiting op de digitale samenleving te missen. Terwijl uit wetenschappelijk onderzoek, vooral uitgevoerd in Amerika, blijkt dat computer- en internetgebruik ouderen goed doet. Recente studies (1) bevestigen opnieuw dat zowel zelfstandig wonende ouderen als ouderen in aanleunwoningen en verzorgingshuizen profiteren van het gebruik van internet. Het maakt ze zelfredzamer en vermindert eenzaamheidsgevoelens.

Dat wetende, maar tegelijkertijd ook constaterende dat veel ouderen niet op internet willen, durven of kunnen, wat is dan een goede aanpak? Wat helpt ouderen over hun computerangst heen? En wie of wat speelt daarbij een belangrijke rol?

Bekend is dat veel ouderen opzien tegen ‘het gedoe’: een computer kiezen, laten aansluiten – en wat te doen bij een storing? Nog afgezien van de vraag of ze een computer kunnen betalen. Ook het nieuwe van het hele computer- en internetgebeuren is al snel teveel. Vooral ouderen die nog nooit met een computer gewerkt hebben zien op tegen werken op een toetsenbord en met een muis, het zoeken van informatie en het selecteren ervan. Het wordt al snel als overweldigend ervaren en bovendien bemoeilijkt door het Engelse jargon. Wat helpt ouderen dan over deze diepgevoelde barrières heen?

Samen koffie drinken én leren
Belangrijk is een laagdrempelige, persoonlijke, gezellige en bekende omgeving. Een buurthuis bijvoorbeeld waar ouderen al regelmatig komen kaarten, een ontmoetingsruimte in een verzorgingshuis waar mensen vaker een kopje koffie samen drinken, een dorpshuis waar activiteiten georganiseerd worden. Deze context is voor ouderen van groot belang.

Een mooi voorbeeld hiervan is het Groningse project Verzoamelstee, geïnitieerd door het Nationaal Ouderen Fonds. Kleinere dorpen lopen steeds meer leeg en voorzieningen staan hierdoor onder druk. Zo ook in Groningen. Dankzij ICT-voorzieningen in het dorpshuis kunnen ouderen nu contact onderhouden met welzijns- en gezondheidsorganisaties en bijvoorbeeld hun boodschappen online bestellen. Aan de start van dit project waren bewoners argwanend en terughoudend, maar dankzij een persoonlijke en gezellige manier van introduceren- iPads in het midden op tafel – en een praktische aanpak kunnen ouderen nu langer zelfstandig blijven wonen.

Bekend gezicht
Anders dan de meeste jongeren hechten ouderen ook veel waarde aan bekend gezicht. Een activiteitenbegeleidster die ze al kennen, iemand van de welzijnsorganisaties of een verzorgende die al jarenlang over de vloer komt. Ook leren ze graag in een groepje in plaats van individueel. Leren, afgewisseld met koffie en een praatje, werkt het beste. Ouderen zijn zeker in het begin bang om iets fout te doen. Samen fouten maken en elkaar helpen blijkt prima te werken.

Zo heeft bijvoorbeeld welzijnsorganisatie Vita Welzijn en Advies uit Amstelveen een geslaagde cursus met 75-plussers achter de rug, ZilverOnline geheten. Samen met de ontwikkelaar koos de groep ouderen zelf voor hun eigen applicatie, waardoor ze online informatie met elkaar konden uitwisselen en contact konden onderhouden. Vanaf 2013 is dit project standaard onderdeel van het aanbod van Vita.

iPad in plaats van PC
Net zoals in Groningen werd ook in Amstelveen de iPad en niet de computer gebruikt om op internet te gaan. De iPad blijkt voor ouderen even gemakkelijk te bedienen als een afstandsbediening voor de TV. Geen gedoe met toetsenborden, muizen en Engels jargon. In plaats daarvan een klein, plat apparaat, dat gemakkelijk in de hand ligt en geen plaats inneemt. Met de iPad hoef je niet het internet op maar kun je volstaan met een paar zelfgekozen applicaties: programma’s met een speciaal onderwerp. Door die aan te klikken, ben je meteen bij de informatie die je zoekt en waarvan je weet dat die betrouwbaar is. Geen zoektocht dus op het internet om relevante en betrouwbare informatie te vinden.

Ouderen die slechter zien, hebben bovendien baat bij het contrast tussen tekst en achtergrond. En het lezen op een tablet blijkt minder belastend te zijn dan lezen op papier. Ook ouderen waarvan de fijne motoriek minder is (zoals bijvoorbeeld bij artritis) kunnen dankzij het touchscreen een tablet gebruiken.

Dit artikel is deel twee uit de reeks over ouderencommunicatie rond internet en zorg op afstand. Deel 1 vind je hier. 

Communicatiewetenschapper José van Berkum is gespecialiseerd in ouderencommunicatie. Kijk voor meer informatie op www.vbcom.nl, of volg haar op Twitter: @Josevanberkum

(1)    Zie bijvoorbeeld Shelia R. Cotten, George Ford, Sherry Ford, and Timothy M. Hale. 2012. Internet Use and Depression Among Older Adults. In: Computers in Human Behavior 28:496-499.

Via Flickr.com