Dementie is een akelige ziekte.

Voor degene die er aan lijdt en voor de mensen eromheen, ik zag het van dichtbij.

Ook voor mensen die geboren en getogen zijn in Nederland is het puzzelen en zoeken naar wat er voorhanden is aan zorg en ondersteuning. Hoe moet dat dan wel niet zijn voor migrantenouderen, de eerste generatie die nu op leeftijd is en weinig ervaring heeft met de ziekte dementie?

Helaas weten ze nog steeds té weinig de weg te vinden naar professionele ondersteuning, leert de ervaring. En omgekeerd vinden zorg en welzijn ook niet de weg naar deze groep. Het lijken verschillende werelden te zijn en hoe kunnen we dat veranderen, hoe zorgen we voor een aanbod dat wél aansluit, hoe kunnen we cultuursensitief werken?

De kennisbijeenkomst ‘Cultuursensitief werken’, georganiseerd door het regionale samenwerkingsverband Netwerk100 ging precies hierover.

Culturele achtergrond en dementie

Inmiddels heeft twintig procent van alle huidige 65plussers van oorsprong een andere culturele achtergrond, ook in de regio Nijmegen. Het is een diverse groep:  voormalige gastarbeiders uit Turkije en Marokko, Surinaamse en Antilliaanse mensen, Chinese en Indonesische ouderen, en recent ouderen uit Syrië en Oekraïne.

Conny van der Aalsvoort van welzijnsorganisatie Sterker werkt als coördinator Diversiteit en Inclusie. ‘Veel arbeidsmigranten hadden een zwaar arbeidsleven en grote gezinnen, en al vroeger een slechte gezondheid‘, vertelt van der Aalsvoort. ‘Hun problematiek is vergelijkbaar met de in Nederland geboren ouderen, hoewel er 3 tot 4 keer zo vaak dementie voorkomt. En bij mensen met dementie wordt het verleden, de vroegere ervaringen en de taal, steeds belangrijker. Hoe kunnen we daarbij aansluiten?’

‘Ouderen met een migrantenachtergrond komen nu pas met ons zorgstelsel in aanraking. En dat is zelfs ingewikkeld als je ermee opgegroeid bent,’ weet ze. ‘Taalproblemen en onbekendheid met het aanbod aan zorg en welzijn zorgen ervoor dat we vaak niet vindbaar zijn voor migrantenouderen. En soms is dat aanbod er (nog) niet, terwijl dat er wel zou moeten zijn, want onze maatschappij is ook divers’.

Netwerk dementie Dukenburg

Hoe dan wel cultuursensitief te werken? In Dukenburg, een jarenzestigwijk in Nijmegen waar veel migranten wonen, werd er extra in geïnvesteerd in ondersteuning van oudere migranten. Carlien de Witte,  ouderenadviseur en zorgtrajectbegeleider dementie vanuit Langer Thuis Nijmegen en Netwerk 100 is erbij betrokken en ze deelt haar ervaringen  over de aanpak en opbrengst.

‘Ben nieuwsgierig en vraag’, adviseert de Witte de toehoorders. ‘De groep migrantenouderen is enorm divers en dat leidt bijna onvermijdelijk tot misverstanden. Het confronteert je met je eigen waarden en normen en vooroordelen. Vraag daarom en ga niet uit van je eigen gedachten over hoe het zal zijn’.

Verder heeft Carlien de Witte gemerkt dat het thema “Ouder worden in Nederland” een betere binnenkomer is dan het thema “Dementie”. ‘Soms spelen er andere problemen, zoals energiekosten en armoede, waardoor er geen ruimte is voor het onderwerp dementie.

Het leren kennen van de leefwereld is daarom belangrijk. Pas als er verbinding, vertrouwen is, kan het onderwerp ‘dementie’ besproken worden’.

Vindplekken en sleutelfiguren

Maar eerst moet er contact zijn. En waar en hoe ontmoet je deze zeer diverse groep migrantenouderen?

‘Vraag je eerst af wat vindplekken zijn. Waar gaan bijvoorbeeld Turkse ouderen heen? En Surinaamse ouderen? Waar tref je mensen uit hun gemeenschap, waar ontmoeten ze elkaar? Daar kom je achter via sleutelfiguren uit de gemeenschap en tolken. En als je contact hebt met de ouderen, hoe sluit je dan aan bij hun informatiebehoefte? Wat zijn hun vragen, wat willen ze weten?

Het zijn minstens evenveel vragen als antwoorden, maar dat is de uitdaging voor Carlien. ‘Ben nieuwsgierig, vraag als je iets niet weet, bespreek twijfels, zoek een klankbord, werk samen, kleur buiten de lijntjes!’

Deze blog is geschreven door José van Berkum. Zij is publicist en communicatieadviseur en gespecialiseerd in wonen, welzijn & technologie van senioren. Voor contact: j.vanberkum@planet.nl, mobiel: 06 13883560. Volg haar op Anciano | Nijmegen | Facebook of abonneer je op de blogsite http://www.zorgenvoormorgen.org