Wil je als gemeente echt wat betekenen voor je oudere inwoners? Kijk dan eens door hun ogen. Naar hun wijk, hun woonomgeving, hun behoeften. Want het actief bevragen en betrekken van senioren geeft inzichten waarmee je als stad de juiste dingen doet.

De groei van het aantal ouderen werd al langer voorzien, evenals de groei van steden. In 1991 namen de lidstaten van de Verenigde Naties (VN) een resolutie aan waarin aandacht gevraagd werd voor de snelgroeiende groep zestigplussers in uitdijende steden.

Dit leidde tot de oprichting van het netwerk ‘Age-friendly Cities’ van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het was een oproep om actief ouder worden te stimuleren op lokaal niveau. Eind 2021 staat de teller van deze internationale gemeenschap op 1114 deelnemende steden in 44 landen. Daaronder grote steden als New York en Parijs, maar ook Reykjavik, Bristol, Akita (Japan), Den Haag en de City of Fremantle (Australië). Dertig jaar na de eerste resolutie is de seniorvriendelijke stad een bekend gedachtengoed.

Acht domeinen

De seniorvriendelijke stad is vriendelijk voor senioren en stimuleert actief en gezond ouder worden. Maar wat betekent dat, ‘vriendelijk voor senioren’? Wat is voor ouderen belangrijk? Hoe zorg je ervoor dat je echt aansluit bij hun leef- en ervaringswereld, vooral als de grote groep zestigplussers zo divers is.

De wereldwijde zoektocht naar antwoorden resulteerde in de ‘Global Age-friendly Cities: A Guide’, een inventarisatie vanuit het perspectief van ouderen.  Acht onderwerpen komen op alle continenten terug, zowel in Europa als Afrika. Het zijn kennelijk gemeenschappelijke thema’s die overal een belangrijke rol spelen in plezierig ouder worden.

Het gaat voor senioren om gebouwen en openbare ruimtes, vervoer, maatschappelijke zorg, huisvesting, participatie, respect en communicatie. Het zijn brede en redelijk omvattende thema’s en hoe ze lokaal uitpakken, verschilt. Een stad als New York pakt het anders op dan Akita in Japan of Parijs. Maar dát de onderwerpen er overal toe doen, is duidelijk.

Door de ogen van ouderen

Ook de gemeente Den Haag is sinds 2015 lid van het seniorvriendelijk netwerk.

Hoe seniorvriendelijk vinden ouderen hun stad Den Haag? De gemeente onderzocht het en in het rapport ‘Onderzoek Den Haag Seniorvriendelijke Stad 2020’ staan de resultaten en aanbevelingen.

Een greep uit de onderwerpen in het rapport. Wonen is hoogst actueel en zoals de meeste ouderen, willen ook Haagse senioren niet verhuizen. Naast het feit dat zij tevreden zijn over hun eigen woonruimte, geven ouderen ook aan dat er barrières zijn die hen ervan weerhouden te verhuizen. Dan gaat het om het vinden van een geschikte betaalbare woning, het opruimen van spullen, het doen van de administratie en financiële afhandeling.

De aanbevelingen in het rapport luiden dan: blijf je als gemeente inspannen om het aanbod van betaalbare levensloopbestendige woningen in Den Haag te vergroten. Faciliteer ook wooncoaches om ouderen te helpen die willen verhuizen, zoals bij het zoeken naar een geschikte woning, opruimen, inpakken, administratie en de financiële afhandeling.

Voldoende wijkagenten

Haagse ouderen zijn het minst tevreden over de buitenruimte en gebouwen. Er zijn te weinig schone en toegankelijke toiletten, in de wijk is niet alles toegankelijk voor een rolstoel of rollator, de openbare ruimte heeft te weinig kwaliteit, er zijn te weinig zitplaatsen, en bankjes en voetgangersoversteekplaatsen zijn onveilig.

Positief scoren de toegankelijkheid van openbare gebouwen, de veiligheid van straat en buurt, de nabijheid van winkels en het gemak waarmee men zich in de buurt te voet kan verplaatsen.

De aanbevelingen hebben te maken met het intensiveren van het onderhoud en verhogen van de kwaliteit van de buitenruimten, het plaatsen van voldoende bankjes op looproutes en toegankelijke schone toiletten, onder andere in winkels en horeca. Plus voldoende wijkagenten op straat, die contact aangaan (ook) met ouderen.

Ageism = discriminatie

Wie de domeinen ziet, ziet wat ouderen zélf belangrijk vinden.

En dat is méér dan aandacht voor eenzaamheid, waarmee ouder worden vaak geassocieerd wordt. Let wel: niet door senioren zélf, maar door organisaties die claimen voor ouderen te werken. Inzoomen op vooral het aspect eenzaamheid – vanuit organisaties, niet per se vanuit ouderen – doet geen recht aan het bredere perspectief van senioren zelf. Vanuit hun perspectief is sociale participatie belangrijk, het kunnen meedoen, onderdeel zijn van een netwerk, goede communicatie, respectvolle benadering. En ook, en slechts één van hun aanbevelingen, initiatieven om sociale isolatie te voorkomen.

Vanuit de seniorvriendelijke benadering zou hier dan ook het verwijt van ‘ageism’ klinken, discriminatie louter op basis van leeftijd, waarbij ‘oud’ dan synoniem is aan eenzaam zijn. 

Vriendelijke stad voor iedereen

Niet alleen senioren profiteren van een seniorvriendelijke aanpak.

Ook ouders met jonge kinderen profiteren van groen in de wijk en van goede looproutes met bankjes en toegankelijke gebouwen. Ontmoetingsplaatsen voor oud en jong houden een wijk leefbaar. En denk ook eens aan organisaties die niet zonder oudere vrijwilligers kunnen. Jonge gezinnen kunnen doorstromen als ouderen hun huis verruilen voor betaalbaar en toekomstbestendig wonen. Een seniorvriendelijke stad is een vriendelijke stad voor iedereen.

Deze blog is geschreven door drs. J. (José) van Berkum. Zij is publicist en adviseur op het gebied van wonen, welzijn & technologie van senioren. Meer weten? Kijk op https://www.linkedin.com/in/anciano/ , word lid van de Facebookgroep https://www.facebook.com/Www.zorgenvoormorgen.org of abonneer je gratis op deze blogsite, http://www.zorgenvoormorgen.org