‘Ken je Maslow’?  vraagt Suhair me vanochtend.

Suhair is Syrisch vluchtelinge en ze woont vanaf november in het noodkamp op Heumensoord. Samen met nog 2999 vluchtelingen verblijft ze daar in tenten, onzeker over het vervolg  van haar asielprocedure.  ‘Wij zitten helemaal onderin de pyramide’, vervolgt Suhair. ‘We voelen ons vaak ongelukkig’.

Oud of jong, levend in de ijstijd of nu, komend uit Syrië of Nederland: sommige menselijke  behoeften zijn niet leeftijd-, tijd- of cultuurgebonden.  De Theorie van Maslow, uit 1943, gaat over menselijke behoeftes en is nog steeds van waarde om mensen te snappen. Wat leert deze theorie ons bijvoorbeeld over verschillen tussen jong en oud? En kun je in de communicatie met ouderen gebruik maken van deze kennis?

‘What a man can be, he must be’

Voor diegenen met het ‘klok-en-klepel -gevoel’ een korte toelichting.  In zijn artikel ‘A theory of human motivation’  onderscheidt psycholoog Maslow verschillende menselijke  behoeften. Het idee is dat die behoeften voor ieder mens min of meer gelijk zijn en opeenvolgend. Fysiologische basisbehoeften (physiological needs) zoals de behoefte aan voedsel, drinken, bescherming en slaap vormen de basis. Ontbreekt die basis, dan ontstaan angst en spanning. Zijn deze behoeften grotendeels vervuld, dan ontstaan er safety needs  zoals de behoefte aan stabiliteit, gezondheid en welzijn, financiële en persoonlijke veiligheid.

Is in deze behoefte voorzien, dan ontstaat er ruimte voor en behoefte aan liefde, en betekenisvolle relaties, de love needs.  Vervolgens onderscheidt Maslow de behoefte aan respect, de esteem needs, de behoefte aan erkenning, meerwaarde in de ogen van jezelf en anderen. Het topje van de pyramide tenslotte is bestemd voor het vervullen van de ultieme menselijke behoefte: the need for self-actualisation,  worden wie je bent.

Behoefte aan veiligheid en verbondenheid   

Op welke manier kan deze kennis bijdragen aan een beter begrip van ouderen?

Jong of oud: behoefte aan vriendschap en zinvolle relaties zijn over het algemeen belangrijker dan (maatschappelijk) succes. Een duidelijk verschil blijkt bij de behoefte aan veiligheid, comfort, zekerheid. Voor ouderen erg belangrijk, ze willen weten waar ze aan toe zijn en waarop ze kunnen vertrouwen. Voor jongeren zijn deze waarden minder belangrijk. Ze zijn bijvoorbeeld nauwelijks bezig met hun pensioen.

En dan de zelfontplooiing, het ultieme stadium in de pyramide. Daar scheiden de wegen tussen jong en oud definitief.  Voor jongeren is jezelf realiseren, worden wie je bent, een bijna natuurlijk proces. Met je leven voor je, is er nog volop ruimte voor ontwikkeling.  Ouderen, met het grootste gedeelte van hun leven achter zich, voelen die behoefte niet (meer).  Meerwaarde in de ogen van anderen is nauwelijks van belang. Ze weten inmiddels wie ze zijn en ontlenen hun zelfwaardering niet meer aan baan of erkenning van de maatschappij.

Combineer je deze summiere kennis van Maslow om ouderen op een juiste manier aan te spreken, dan gaat het om het aanspreken van hun behoefte aan liefde, verbondenheid, gecombineerd met hun behoefte aan geborgenheid, persoonlijke en financiële veiligheid en stabiliteit. Nuttig? Ik hoor het graag!

Deze blog is geschreven door José van Berkum. Ze is gespecialiseerd in seniorencommunicatie. Volg haar op LI: José van Berkum | LinkedIn of FB: Anciano | Facebook.